Bloeiende akkerranden verbinden boer en natuur in Barneveld

Kleurige randen met bloemen en kruiden: al bijna 10 jaar zien we ze in Barneveld. Vogels, insecten en kleine dieren vinden er voedsel en beschutting. Voor boeren, bewoners en recreanten dragen ze bij aan een mooi buitengebied.

“We willen vooral dat mensen het landschap meer gaan dragen”, vertelt Sarah Mampuys. Als veldcoördinator bij het Collectief Veluwe zorgt ze er met agrariërs en de gemeente voor, dat de bloeiende akkerranden er komen. “Wij zorgen voor verwerking van de aanmeldingen. Met de boeren kijken we, waar de randen kunnen worden aangelegd voor de beste resultaten. Verder geven we advies en begeleiding in het beheer. Het is geweldig om foto’s te krijgen van deelnemers die trots zijn op hun rand. En randen die minder goed opkomen, bieden de kans om te leren hoe we het beter kunnen doen.”

Van eenjarig naar meerjarig

“We zijn begonnen met eenjarige randen, die jaarlijks worden ingezaaid. Daarin staan graan, bloemen en kruiden voor zaadetende vogels en insecten. Samen met de gemeente Barneveld stappen we vanaf dit jaar over op meerjarige randen. De bodem wordt dan minder vaak omgewerkt. Dat is goed, want iedere keer dat je de bodem omwerkt, verstoor je het bodemleven. De gemeente wil zo bijdragen aan duurzame landbouw, en boeren kans geven om natuurinclusieve maatregelen te nemen. Dit is een boost voor het buitengebied én voor de boerenbedrijven in het landschap.”

Heel veel vlinders

drie mensen in gesprek bij bloeiende akkerrand

Sarah Mampuys neemt geregeld een kijkje in het veld, zoals bij agrariër Jan Lagerwey. Hij doet al vier jaar mee en heeft tien procent van zijn bouwgrond ingezet voor agrarisch natuurbeheer. “Het eerste jaar was ik verbaasd over hoeveel vlinders, bijen, hommels en van alles en nog wat er op afkomt”, zegt Lagerwey. “Ik wist bij wijze van spreken niet dat er zoveel soorten bestonden. En niet een paar, maar heel veel. Ze komen er duidelijk wel op af. In de natuur heeft de ene soort de andere nodig. Daarvan ben je je niet altijd bewust, maar dat is mooi om te zien. Ik ben benieuwd wat er van de winter gaat gebeuren op de akkerrand.”

Wintervoedsel

twee agrariërs staan bij hun bloeiende akkerrand

Zijn zoon William nam het initiatief voor bloeiende akkerranden bij het bedrijf. ”Het is goed om iets aan biodiversiteit te doen. Daarbij is het mooi dat er een vergoeding voor is, want daar waar bloemen groeien, kunnen geen gewassen staan. Het moet economisch wel uit kunnen. Eerder hadden we alleen de bloeiende akkerrand. Dit jaar hebben we ook een wintervoedselakkertje voor de vogels. En we experimenteren met een kruidenrijke grasrand, die we ook kunnen voeren aan de koeien. We krijgen veel positieve reacties. De zonnebloemen en gemengde granen van de wintervoedselakker geven een mooi uitzicht. De kruidenrijke grassenmix die we langs de maïs zaaien, wordt niet bemest. Er staan kruiden op die goed zijn voor onze koeien, maar ook voor de bodem.” Sarah Mampuys vult aan: “Zo proberen we samen een bijdrage te leveren aan de biodiversiteit, maar we kijken ook hoe natuur en een gezond bedrijf hand in hand kunnen gaan.”

Zorgvuldige samenstelling is belangrijk

Een mengsel voor een bloeiende akkerrand wordt zorgvuldig ontwikkeld, vertelt Sarah Mampuys. “We moeten kunnen onderbouwen wat we zaaien en waarom. In onze mengselkeuze houden we onder andere rekening met giftigheid voor vee. Maar het is ook goed om kritisch te kijken naar waar zaden vandaan komen en wat de mogelijke effecten zijn op het landschap eromheen. Daar denken we over na met experts zoals ecologen, organisaties voor soortbescherming, maar ook met loonwerkers uit de buurt.”

Veelzijdig effect en natuurlijke versterking

Bloeiende akkerranden zijn goed voor insecten, vogels en kleine dieren. Maar ze hebben meer functies voor de natuur. Sarah Mampuys: “Een akkerrand is een overgangszone tussen productieve landbouwgrond en natuur.Ook uitgebloeide randen hebben een grote waarde. Zij bieden vogels, insecten en kleine zoogdieren beschutting tijdens de oogst in de herfst en gedurende de winter."
“Het is een mooie combinatie: je eigen bedrijf en de natuur”, zegt Jan Lagerwey. “Je krijgt er positieve opmerkingen over. Er zijn ook collega's die vinden dat je nu zoveel mogelijk voedsel moet verbouwen. Maar eigenlijk ben je ook bezig met voedsel als je investeert in bloeiende akkerranden, want het hele natuurlijke systeem heeft hier baat bij.” Deelnemende agrariërs werken actief mee aan het randenbeheer. “In het voorjaar leggen we de akkerrand zaaiklaar”, vertelt William. “Bij meerjarige randen laten we de rand ongemoeid voor het volgende jaar. We krijgen daar een vergoeding voor en overleggen met het collectief hoe we de rand zo goed mogelijk kunnen beheren.”

Ontwikkelingsfonds Platteland

Het akkerrandenproject Bloeiende Akkerranden wordt gefinancierd door het Ontwikkelingsfonds Platteland van de gemeente Barneveld. Het doel van dit fonds is om het buitengebied en de kleine kernen aantrekkelijk te houden voor boeren, bewoners en bezoekers. Collectief Veluwe zorgt voor de uitvoering. Dit jaar hebben 22 deelnemers een totale oppervlakte van ruim negen hectare ingezaaid.